Manusia meninggalkan kesan buruk di planet ini, dan salah satu manifestasi yang paling membimbangkan ialah penciptaan pulau plastik di lautan kita. Pengumpulan besar-besaran sisa plastik ini merupakan satu bentuk pencemaran yang melampau, yang menjejaskan bukan sahaja hidupan marin, tetapi keseluruhan ekosistem, termasuk manusia. Pulau plastik, terapung di bahagian yang berlainan di dunia, mewakili ancaman langsung kepada biodiversiti, ekonomi dan kesihatan manusia. Artikel ini akan menganalisis bagaimana pulau-pulau ini terbentuk, akibatnya terhadap fauna, flora dan manusia, dan kemungkinan penyelesaian untuk menghadapi krisis alam sekitar ini.
Masalah pulau plastik
Pulau plastik adalah hasil daripada aktiviti perindustrian, kekurangan kesedaran alam sekitar dan pengurusan sisa yang lemah. Menurut PBB, kira-kira 8 juta tan plastik dibuang ke lautan setiap tahun. Plastik ini mengambil masa beberapa abad untuk merosot, menjadi ancaman kepada hidupan marin dan, akhirnya, manusia. Sisa terapung seperti botol, jaring ikan, beg dan unsur tidak terbiodegradasi lain membentuk pulau-pulau ini, yang tertumpu di kawasan yang sangat spesifik berkat arus laut.
Salah satu masalah terbesar ialah kadar degradasi yang sangat rendah daripada plastik. Bahan-bahan ini boleh mengambil masa ratusan tahun untuk terurai. Sepanjang masa ini, mereka menjalani proses fizikal yang memecahnya menjadi zarah yang dipanggil mikroplastik. Mikroplastik ini lebih berbahaya kerana ia boleh lebih mudah ditelan oleh haiwan marin dan, dengan cara ini, memasuki rantai makanan, menjejaskan spesies dan juga manusia.
Malangnya, tiada peraturan antarabangsa yang jelas tentang cara menguruskan pulau-pulau plastik ini. Perairan antarabangsa, yang merangkumi sebahagian besar lautan, bukan milik mana-mana negara tertentu, dan ini bermakna bahawa tanggungjawab untuk membersihkan kawasan ini tidak jatuh kepada sesiapa khususnya, memburukkan lagi masalah.
Bagaimanakah pulau plastik terbentuk?
Pulau plastik terbentuk apabila sisa plastik berakhir di laut dengan cara yang tidak terkawal. Kekurangan sistem pengurusan sisa yang cekap dan pembuangan haram adalah punca utama. Menurut kajian, 90% plastik di lautan berasal dari sumber darat, seperti sungai, yang mengangkut sampah ke laut.
Arus lautan memainkan peranan penting dalam pembentukan pulau-pulau ini. Lautan mempunyai gyre lautan, sistem peredaran air besar yang, dari masa ke masa, menumpukan sisa di kawasan tertentu, menghasilkan "sup" sampah yang tulen. Di dalam gyres ini terdapat pulau plastik terbesar, yang boleh menjangkau beribu-ribu kilometer persegi.
Bilangan pulau plastik di dunia
Pada 2016, lima pulau plastik besar direkodkan, diedarkan di lautan Pasifik, Atlantik dan India. Yang terbesar ialah Tampalan Sampah Pasifik yang Hebat, yang mempunyai keluasan anggaran 1,6 juta kilometer persegi, bersamaan tiga kali ganda saiz Sepanyol. Pulau raksasa ini terletak di antara California dan Hawaii. Walau bagaimanapun, terdapat banyak lagi pulau-pulau kecil yang tersebar di seluruh dunia.
Pulau-pulau plastik besar yang lain terletak di Atlantik Utara, The Selatan Pasifik, The Atlantik Selatan dan Lautan Hindi. Kesemuanya terdapat di kawasan di mana arus laut menumpukan sisa.
Akibat kepada kehidupan marin dan manusia
Pulau plastik menimbulkan bahaya besar kepada hidupan marin. Haiwan, seperti penyu, ikan paus dan ikan, silap plastik sebagai makanan. Pengambilan plastik boleh menyebabkan sesak nafas, penghadaman tersumbat dan kematian daripada spesies tersebut. Dianggarkan lebih daripada 100.000 mamalia marin dan lebih daripada sejuta burung mati setiap tahun akibatnya.
Tambahan pula, pembebasan mikroplastik bahan kimia toksik, seperti phthalates dan bisphenol A, yang mempunyai kesan negatif terhadap spesies yang memakannya. Bahan-bahan ini, apabila sampai kepada manusia melalui rantai makanan, menjejaskan sistem hormon dan boleh menyebabkan masalah kesihatan yang serius.
Satu lagi aspek yang membimbangkan ialah plastik terapung boleh memudahkan pembiakan spesies invasif. Spesies ini mendapati dalam plastik cara untuk melakukan perjalanan jauh dan menjajah habitat baru, tidak mengimbangi ekosistem tempatan.
Penyelesaian yang mungkin
Walaupun masalah ini serius, terdapat beberapa penyelesaian yang disediakan dan lain-lain yang boleh dilaksanakan untuk mengurangkan kesan pulau plastik. Pada peringkat individu, kita semua boleh melakukan bahagian kita:
- Kitar semula dengan betul.
- Kurangkan penggunaan plastik, terutamanya plastik sekali guna.
- Sokong kempen dan program pembersihan pantai dan lautan.
- Pilih produk yang boleh diguna semula dan mampan.
Di peringkat antarabangsa, projek seperti Pembersihan Lautan, yang bertujuan untuk mengeluarkan sejumlah besar plastik daripada Tampalan Sampah Great Pacific. Diketuai oleh pencipta muda Boyan Slat, projek ini menggunakan penghalang terapung untuk mengumpul plastik.
Tambahan pula, PBB melancarkan kempennya Laut yang bersih pada 2017, menggesa lebih 60 negara mengurangkan jumlah plastik yang memasuki lautan. Begitu juga, adalah penting bahawa kerajaan mengamalkan dasar yang lebih ketat terhadap plastik sekali guna.
Pulau plastik adalah masalah mendesak dan global yang menjejaskan kedua-dua ekosistem marin dan manusia. Melalui usaha kolektif dan penggunaan teknologi bersih, kita boleh mengurangkan impaknya dan mengelakkan keadaan menjadi lebih buruk, sekali gus melindungi hidupan marin dan generasi masa depan kita.